Kiedy trzeba wymienić urządzenia na 5-klasę?

Wraz z przygotowaniami do nowego sezonu grzewczego pojawiają się takie hasła, jak „5. klasa pieca” czy „kocioł 5. generacji”. Interesują je szczególnie osoby, które planują wymienić źródło ciepła i skorzystać z Programu Czyste Powietrze. Wiele gospodarstw domowych w Polsce wciąż posiada kotły, które nie spełniają wymogów dotyczących emisji spalin. Najczęściej spotykamy piece klasy trzeciej i czwartej lub tzw. piece pozaklasowe. Co więc kryje się po definicją „kocioł 5. generacji” oraz kiedy należy wymienić urządzenie na 5-klasę, aby spełniało kryteria?

Zanim pojawiły się kotły 5. generacji…

Pierwsze próby klasyfikacji pojawiły się w 2002 r., gdy zaczęła obowiązywać norma, która dzieliła urządzenia grzewcze na klasy 1, 2 i 3. Weryfikacji danych dotyczących emisji tlenku węgla, substancji smolistych i pyłów dokonałą dopiero norma wprowadzona 10 lat później, mianowicie PN-EN 303-5:2012. Dodatkowo sprecyzowała minimalną sprawność cieplną urządzeń. Kotły, które znajdowały się w jej obrębie, podzielono na 3 klasy z pominięciem wyjątkowo nieefektywnych klas 1 i 2. 

Jakie obecnie są klasy emisyjne kotłów?

Zgodnie z obowiązującą dziś normą PN-EN 303-5 wyróżniamy 3 klasy kotłów: 3, 4 i 5.

Charakterystyka klas emisyjności spalin w kotłach:

• klasa 3 - jest to najniższa klasa w tej odsłonie normy. Obejmowała proste kotły, nazywane "kopciuchami" lub “śmieciuchami” oraz niektóre kotły z podajnikiem. Klasa trzecia spełnia zabrzański Certyfikat Bezpieczeństwa Ekologicznego.
• klasa 4 uwzględnia głównie kotły zasypowe dolnego spalania i kotły podajnikowe na węgiel. Klasa czwarta, średnia, która pojawiła się w 2012 roku, dotyczyła niewielu kotłów, ponieważ w tym momencie obecne były już dotacje na kotły klasy 5.
• klasa 5, czyli klasa najwyższa i jako jedyna dozwolona dla nowo produkowanych kotłów. Dlaczego jest najlepsza? Ponieważ dotyczy o ponad 90% mniejszej emisji zanieczyszczeń niż wspomniane “kopciuchy”. Klasa piąta obejmuje najwydajniejsze kotły ekologiczne, w których paliwem najczęściej jest pellet lub ekogroszek. Kotły klasy piątej mogły pojawić się w sprzedaży dopiero od 2018 r., natomiast w 2020 roku weszła dyrektywa EcoDesign, która zaostrzyła wymagania dotyczące sezonowej sprawności energetycznej. 

 

Czy mój piec jest 5-klasy?

Jeśli kocioł został wyprodukowany przed 2017 rokiem, najprawdopodobniej twoje urządzenie nie ma wskazanej klasy. Dlaczego? Ponieważ do tamtego momentu nie było prawnego wymogu, aby kotły posiadały takie oznaczenie. Gdzie szukać informacji o klasie kotła? Należy spojrzeć na tabliczkę znamionową na obudowie oraz w instrukcję obsługi pieca. Powinna się tam pojawić informacja, że kocioł spełnia wymagania klasy 3., 4. lub 5. według normy PN-EN 303-5:2002 lub PN-EN 303-5:2012. Na starszych kotłach można znaleźć wzmiankę o klasie 1. lub 2. ale one nie są istotne w obliczu aktualnych uregulowań antysmogowych, które wymagają minimum klasy 3. Jeśli na kotle nie znajduje się żadna wzmianka, najprawdopodobniej jest to piec bezklasowy, czyli tzw. “śmieciuch” lub “kopciuch”. A co jeśli twój kocioł jest oznakowany Certyfikatem Bezpieczeństwa Ekologicznego (CBE)? Ten znak jakości stworzył Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla z Zabrza. Inspiracją do jego powstania była norma PN-EN 303-5:2002, jednak w praktyce kryteria emisyjne zawarte w Certyfikacie były tylko do tej normy podobne, a nie takie same.

 

Kiedy należy wymienić piec na kocioł 5-klasy?

Czas, w którym właściciele kotłów muszą wymienić swoje urządzenia na kotły ekologiczne klasy 5, można znaleźć w uchwale antysmogowej stworzonej dla danego miasta lub regionu. Obowiązują one w 14 województwach. W dwóch województwach: warmińsko-mazurskim ani podlaskim nie wprowadzono na tę chwilę żadnych obostrzeń dotyczących zakazów palenia lub konieczności wymiany pieców.

Poniżej możesz zapoznać się z terminami, które wskazują konieczność wymiany urządzeń na kotły 5. generacji:

• woj. dolnośląskie – obowiązują trzy uchwały, które dotyczą: Wrocławia, dot. zakazu palenia drewnem, kilku poszczególnych uzdrowisk, dot. zakazu palenia drewnem i węglem oraz pozostałej części województwa. Wszystkie uchwały planują zakończenie eksploatacji kotłów klasy 3 do 1 lipca 2024, a klasy 4 do 1 lipca 2028 roku;
• woj. kujawsko-pomorskie – w uchwale z czerwca 2019 roku ustalono, że kotły bezklasowe mogą być użytkowane do końca 2023 roku, a 1 stycznia 2028 mija czas na eksploatację kotłów klas niższych niż 5,
• woj. lubelskie – uchwała wskazuje, że w nowych budynkach można montować tylko kotły spełniające normy Ecodesign. Wymiana wszystkich kotłów poniżej 5. generacji ma zakończyć się etapami do 2029 roku; 
• woj. lubuskie – obowiązują uchwały, które dotyczą między innymi Zielonej Góry. W myśl ustawy od 1 stycznia 2023 będzie eksploatowane będą mogły być tylko kotły klasy 5 oraz kominki spełniające wymogi Ecodesign. Trzecia ustawa wydłuża okres użytkowania kotłów niższych klas do 1 stycznia 2027, a odnosi się do pozostałej części województwa.
• woj. łódzkie - w tym województwie kotły poniżej 5 klasy muszą sukcesywnie zostać wymienione do 1 stycznia 2027,
• woj. małopolskie – obowiązują tu dwie ustawy: dla miasta Kraków i reszty województwa. W stolicy województwa obowiązuje całkowity zakaz spalania węgla i drewna, z kolei na pozostałych terenach będzie można korzystać tylko z kotłów klasy 5 z certyfikatem Ecodesign od 1 stycznia 2027,
• woj. mazowieckie – od 2017 roku obowiązuje zakaz montowania innych kotłów niż tych spełniających wymogi klasy 5. Wszystkie urządzenia niższych klas należy wymienić do 1 stycznia 2028 r.,
• woj. opolskie – w tym województwie nie wprowadzono ograniczeń dotyczących konieczności wymiany kotłów. Jedyne obostrzenia dotyczą spalania paliw gorszej jakości; 
• woj. podkarpackie – od 2018 roku nie wolno montować kotłów klasy niższej niż 5-ta, a stare trzeba wymienić do 1 stycznia 2028 roku. Ograniczenia wprowadzono również w odniesieniu do kominków, które do końca 2022 roku będą musiały posiadać certyfikat Ecodesign; 
• woj. pomorskie – w województwie wprowadzono uchwały, pierwsza: dotyczy miasta Sopot, gdzie od 1 stycznia 2024 będzie obowiązywał zakaz palenia drewnem i węglem z wyjątkiem kominków spełniających wymogi Ecodesign. Druga ustawa mówi, że piece węglowe niższych klas mogą być użytkowane do 1 września 2035. Eksploatacja kominków realizujących eko certyfikat jest dopuszczalne, gdy nie są one szkodliwe dla środowiska. 
• woj. śląskie – do 1 stycznia 2028 r. jest czas na wymianę kotłów niższych klas na te 5. generacji,
• woj. świętokrzyskie – w województwie wskazano, że konieczność podłączenie wszystkich budynków do sieci gazowej lub ciepłowniczej nastąpi od 2026 roku. Do tego momentu wszystkie kotły klas niższych niż 5 muszą być wymienione na nowoczesne piece,
• woj. wielkopolskie – dotyczą one kolejno Poznania, Gorzowa i pozostałej części Wielkopolski. Przewidują one wymianę kotłów na te realizujące normy Ecodesign do 1 stycznia 2028 roku. 
• woj. zachodniopomorskie – kotły bezklasowe trzeba wymienić do końca 2023 roku, natomiast kotły klasy niższej niż 5 i kominki poniżej standardów ekoprojektu do końca 2027 roku. 

 

Źródło: https://powietrze.gios.gov.pl/pjp/content/anti_smog_agreements